Askush nuk e di se kush e ka vënë re. Por diçka mjaft e çuditshme është shfaqur në qendër të Shën Petersburgut.
Një instalacion i çuditshëm arti i përbërë nga një fjalë: “ZAMESTIM” (“Ne do të zëvendësojmë”).
Çdo shkronjë është shkronja e parë e një marke ndërkombëtare që ka pezulluar operacionet në Rusi. Krahas markës qëndrojnë edhe logot e kompanive të cilat, përmes pezullimit të tyre në Rusi, shprehin revoltën ndaj agresioneve në Ukrainë.
Z është për Zarën. A është për Adidas. M do të thotë McDonald’s…
Qindra kompani ndërkombëtare janë tërhequr nga Rusia në shenjë proteste ndaj ofensivës së Kremlinit në Ukrainë. Zyrtarët këtu janë përpjekur të duken optimistë, duke pretenduar se Rusia do të gjejë zëvendësues vendas për artikujt e huaj që nuk janë më të disponueshëm.
Por zhdukja e produkteve dhe shërbimeve globale shton ndjenjën në rritje të Rusisë për izolimin ndërkombëtar.
Kjo duket një gjë e çuditshme të thuhet në Shën Petersburg. Në fund të fundit, perandori Pjetri i Madh projektoi dhe ndërtoi këtë qytet për ta bërë Rusinë të ndjehet si pjesë e Evropës.
Nga toka kënetore ai krijoi një Amsterdam ose Venedik rus jashtëzakonisht të bukur, me një mori kanalesh dhe pallate mahnitëse.
Me ndihmën e artistëve dhe arkitektëve evropianë u ngrit një kryeqytet perandorak me një fytyrë evropiane. Megjithatë, tre shekuj më vonë, hendeku midis Rusisë dhe Evropës zgjerohet nga dita në ditë.
A kujdesen rusët? Shumë këtu pretendojnë se jo.
“Rusia nuk është Evropë. Rusia është Rusia”, thotë Lubov, i cili është ndalur për të biseduar me një nga gazetarët e BBC, pranë instalacionit artistik “ZAMESTIM”. Lubov më thotë se nuk e ndjek atë që po ndodh në Ukrainë.
“Është një lajm i pakëndshëm”, thotë ajo. “Pra, përpiqem të mos shikoj TV. Që të mos mërzitem.”
Biseda ime e radhës pranë “ZAMESTIM” është me Raisën. Ajo i merr të gjitha lajmet e saj nga TV rus.
“Ukrainasit janë fajtorë për dhunën,” thotë Raisa. “Ata po na sulmojnë. Ata nacionalistë po vendosin armë në kufirin tonë. Sa i sigurt jeni se ajo që po ju thotë TV rus është e vërteta?” Unë pyes.
“Duke e njohur popullin rus si unë, jam 100% i sigurt”.
Sa Raisa ka në Rusi? Sa % e publikut rus mbështet atë që Presidenti Putin e quan “Operacioni i tij Special Ushtarak” në Ukrainë?
Më shumë se 80%, sipas sondazheve të fundit. Unë jam skeptik. Në një vend autoritar si Rusia, saktësia e sondazhit të opinionit publik është e diskutueshme. Frika anon rezultatet.
Gjatë dy muajve të fundit, shumica e rusëve të cilëve u jemi afruar në rrugë për intervistë, kanë refuzuar të flasin për Ukrainën, duke preferuar të mbajnë mendimet e tyre për vete. Nga ata që shprehën pikëpamjet në procesverbal, shumë prej tyre përsëritën pothuajse fjalë për fjalë atë që u kishte thënë TV shtetëror, duke riprodhuar realitetin paralel të krijuar nga Kremlini.
Ata flasin për trupat ruse që “çlirojnë Ukrainën” dhe “luftojnë nazizmin në Ukrainë”.
Por kur bëj një shëtitje nëpër qendrën historike të Shën Petersburgut, zbuloj një pamje shumë të ndryshme. Ndër oborret e famshme të qytetit, gjej mjaft grafitë kundër luftës. Në disa raste, sloganet kundër Putinit, gjithashtu, janë skalitur në mure.
Ka forma të tjera proteste. Në fillim të këtij muaji artisti i Shën Petersburgut Sasha Skochilenko u arrestua dhe u akuzua për përhapjen e lajmeve të rreme rreth forcave të armatosura ruse. Ajo akuzohet se ka zëvendësuar etiketat e çmimeve në një supermarket me mesazhe kundër luftës. Sasha po mbahet në paraburgim.
“Kjo tregon se liria e fjalës në vendin tonë po shuhet”, më thotë partnerja e Sasha Skochilenkos, Sonia Subbotina. “Kjo tregon se represioni politik po përkeqësohet dhe se njerëzit me pikëpamje kundër luftës po persekutohen dhe futen në burg.
“Kishte një aktivitet proteste në Rusi. Njerëzit dolën për të protestuar. Por çdo protestë është një rrezik i madh. Mund të arrestohesh, mund të rrihesh, mund të futesh në burg. Tani për tani ndihem plotësisht i humbur. nuk e di nëse mund të bëhet diçka.”
Ata që janë në pushtet në Rusi po kërkojnë mbështetje të palëkundur nga populli rus: për drejtimin në të cilin Kremlini po e largon Rusinë nga Evropa; për retorikën antiperëndimore që buron nga Moska; dhe për ofensivën ushtarake të Rusisë në Ukrainë – pa marrë parasysh se cilat janë pasoja
